Activity-Based vs. Spend-Based: Hoe bereken je Scope 3-emissies

Het berekenen van je Scope 1-, 2- en 3-broeikasgas (GHG) emissies is een essentieel onderdeel bij de beoordeling van de milieu-impact en duurzaamheidsprestaties van je bedrijf. De resultaten kunnen richting geven aan je emissiereductiestrategie of reductiemaatregelen in gang zetten. Door het uitvoeren van Scope 1-, 2- en 3-berekeningen voldoet je bedrijf bovendien aan belangrijke eisen van Europese regelgeving en initiatieven zoals de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) en het Science Based Targets initiative (SBTi).

Scope 1-emissies zijn emissies afkomstig van je eigen activiteiten, Scope 2-emissies zijn indirecte emissies uit ingekochte energie en Scope 3-emissies omvatten alle overige indirecte emissies in de waardeketen van je bedrijf, zowel van upstream als downstream activiteiten. De Scope 3-emissies zijn vaak complex om te kwantificeren omdat je zelf geen directe controle hebt over de relevante data, waardoor ze moeilijk te verkrijgen zijn. Bovendien kan de data complex zijn door de betrokkenheid van meerdere leveranciers en/of klanten.

De theorie achter het GHG-protocol voor het berekenen van Scope 1-, 2- en 3-emissies is eenvoudig: je vermenigvuldigt de hoeveelheid van een activiteit met de bijbehorende emissiefactor om je broeikasgasemissie te krijgen.

Omdat Scope 1- en 2-emissies onder je directe controle vallen, zouden die gegevens gemakkelijk toegankelijk moeten zijn via je eigen datasystemen. De complexiteit bij Scope 3 ligt in het identificeren en verzamelen van gegevens van alle activiteiten upstream en downstream in je waardeketen. Voor Scope 3 is het ook essentieel dat de activiteiten correct worden ingedeeld in een van de 15 impactcategorieën.

Er zijn twee hoofdmethoden om Scope 3-emissies te berekenen: de activity-based en de spend-based benadering. In dit artikel bespreken we de verschillen, wanneer en hoe je de methoden gebruikt, en of je ze afzonderlijk of gecombineerd kunt toepassen.

Met de activity-based benadering bereken je emissies op basis van de feitelijke activiteiten of processen in je waardeketen die bijdragen aan je Scope 3-emissies. Het is een gedetailleerde aanpak die dataverzameling vereist van alle relevante activiteiten in je waardeketen, zoals de hoeveelheid ingekochte grondstoffen, transportmiddelen en -afstanden (zowel up- als downstream), afvalstromen en -verwerking, en de behandeling van je verkochte product(en) aan het einde van de levenscyclus.

Met de activity-based benadering is het mogelijk om je Scope 3-emissiebronnen gedetailleerd uit te splitsen en inzicht te krijgen in de milieu-impact van je waardeketen. Een uitgebreide dataverzameling voor elk van de vijftien impactcategorieën van Scope 3 is voor deze methode vereist.

Omdat dit een nauwkeurige aanpak is, is hij geschikt voor sectoren of bedrijven met complexe waardeketens. De uitdaging zit in het verzamelen van alle relevante datapunten in de waardeketen, maar als dat lukt dan zijn de berekeningen zeer accuraat.

De spend-based benadering is een alternatieve, indirecte manier om je Scope 3-emissies te berekenen. Met deze methode bereken je de emissies niet op basis van specifieke activiteiten, maar op basis van het geld dat wordt uitgegeven aan een product of dienst.

Deze vereenvoudigde methode maakt dataverzameling minder complex, omdat het doorgaans eenvoudiger is om gegevens uit je interne inkoop- of leverancierssystemen te halen dan om informatie te verzamelen van alle up- en downstream activiteiten in je waardeketen. De spend-based methode is nuttig als activity-based data moeilijk of onmogelijk van leveranciers te verkrijgen is.

Het resultaat van een spend-based Scope 3-berekening geeft een globaal overzicht van je emissies, wat nuttig is om milieu-hotspots te identificeren.

Bij deze benadering zijn er drie belangrijke aandachtspunten rond de emissiefactoren die je in gedachten moet houden:

1. De emissiefactoren zijn gebaseerd op marktgemiddelden. Daardoor zullen de berekende uitkomsten niet de specifieke kenmerken weergeven van jouw product of bedrijf.
2. De spend-based emissiefactoren zijn gevoelig voor inflatie en wisselkoersen. Dit maakt het ingewikkelder als je leveranciers hebt uit verschillende landen met verschillende valuta en inflatiecijfers.
3. Als prijzen stijgen omdat je leveranciers hun prijzen verhogen (los van inflatie), stijgen je uitgaven en dus ook je berekende emissies. Het omgekeerde geldt ook: als je een leverancier vindt die een lagere prijs biedt, zal op papier je milieu-impact verminderen, terwijl de werkelijke milieu-impact van je product niet is veranderd, wanneer alle andere factoren gelijk zijn gebleven.

Over het algemeen vraagt de activity-based methode meer tijd en budget, maar levert een nauwkeurigere berekening op van de emissies in je waardeketen. De spend-based emissies zijn eenvoudiger te berekenen en waardevol voor een eerste inschatting van je milieu-hotspots.

Natuurlijk vertaalt dit zich naar de inspanningen die nodig zijn voor de dataverzameling. Wanneer je de spend-based benadering gebruikt zijn niet alleen de Scope 1- en 2-data maar ook de Scope 3-data intern beschikbaar, bijvoorbeeld in inkoop- of leverancierssystemen. De activity-based benadering kan betekenen dat je partijen in je waardeketen om de relevante data gaat vragen of dat je meer gedetailleerde data uit je inkoopsysteem moet halen. Het levert je dan nauwkeurigere data op maar kost meer tijd en moeite. Als je Scope 3-emissies nauwkeurig wilt berekenen, maar merkt dat activity-based data voor een bepaalde categorie lastig te verkrijgen is, staat het GHG-protocol toe om de methoden te combineren. Bij het combineren van beide methoden behoor je voor alle materiële Scope 3-categorieën de meest geschikte rekenmethode te kiezen. Sommige categorieën kunnen worden beoordeeld met zowel de activity- als de spend-based benadering. Bij andere categorieën is slechts één specifieke methode van toepassing.

De keuze voor de activity-based of spend-based berekening van Scope 3 GHG-emissies hangt af van de specifieke behoeften, beschikbare gegevens, middelen en doelstellingen van je bedrijf. Activity-based berekeningen geven een gedetailleerd en accuraat beeld, terwijl spend-based berekeningen een vereenvoudigde, indirecte inschatting geven. Veel bedrijven combineren beide methoden om een compleet beeld te krijgen van hun milieu-impact zodat ze gefundeerde keuzes kunnen maken bij het verkleinen van hun CO2- voetafdruk over de hele waardeketen.

Heb je vragen of wil je graag in gesprek over de praktische uitvoering van Scope 3-berekeningen? Ecomatters helpt je graag en staat open voor een duurzame samenwerking. Neem contact met ons op voor meer informatie.